Në takimin e fundit në Bruksel midis kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, dhe presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, pati pajtueshmëri për Deklaratën e të Zhdukurve nga koha e luftës, por qëndrime të kundërta për themelimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe në Kosovë.
Gjatë takimit, të 2 majit një ekip menaxhues, i përbërë prej katër pjesëtarëve të komunitetit serb, kishte prezantuar draft-statutin për formimin e Asociacionit, por që ishte kundërshtuar nga Kurti.
Sipas Kurtit, ekziston dëshira për një Republikë Srpska në Kosovë dhe kjo dëshirë e ka shkruar këtë statut, duke theksuar se dokumenti, si i tillë është fundamentalisht i papajtueshëm me kushtetutshmërinë e Kosovës.
Telegrafi ka siguruar draft-statutin e Asociacionit në gjuhën angleze.
Drafti posedon 67 nene dhe është i ndarë në nëntë kapituj, si: dispozitat e përgjithshme, çështjet e komunitetit, struktura organizative, anëtarësimi në Asociacion dhe marrëdhëniet ndërmjet komunave anëtare, asetet dhe të ardhurat, format e vendimmarrjes së drejtpërdrejtë, ndryshimet në statutin e Asociacionit, shpërbërja e Asociacionit dhe dispozitat tranzicionale dhe përfundimtare.
Aty thuhet se Asociacioni do të jetë një formë e veçantë organizimi, e themeluar me qëllim të mbrojtjes së të drejtave të njeriut dhe të pakicave që jetojnë në komunat që janë pjesë e Asociacionit.
Asociacioni t’i regjistrojë votuesit, të mbajë regjistrat e lindjeve, martesave dhe vdekjeve, do të bëjë një përmbledhje të plotë në fushat e zhvillimit ekonomik, arsimit, kujdesit shëndetësor, e mirëqenies sociale.
Asociacioni, përmes organeve të tij, do të miratojë vendime të Kuvendit e rregullore, do ta mbikëqyrë zbatimin e ligjeve, do t’i rregullojë zgjedhjet, do të bëjë riorganizimin dhe funksionimin e organeve, agjencive, ndërmarrjeve publike, do të bëjë mbledhjen dhe përpunimin e të dhënave statistikore, do të propozojë referendume, do të vendosë për huamarrjen financiare, do të miratojë buxhetin dhe bilancin vjetor, do të themelojë organizata, agjenci, ndërmarrje dhe institucione publike, fonde, institucione financiare dhe do ta mbikëqyrë punën e tyre.
Neni 7: Qyteti i Mitrovicës Veriore do të jetë qendër administrative e Komunitetit dhe brenda do të vendoset në zonën e organeve të Komunitetit.
Neni 8: Komuniteti do të vendosë simbolet e tij së bashku me mënyrën e përdorimit të tyre.
Simbolet e Komunitetit do të jenë himni, flamuri dhe stema.
Vendimi i Kuvendit për simbolet e Komunitetit do të miratohet me shumicën e votave të të gjithë Këshilltarëve.
Neni 11: Në kuadër të kompetencave të përcaktuara me këtë Statut, Komuniteti do të krijojë të reja dhe do të menaxhojë dhe do të kryejë mbikëqyrje të plotë mbi institucionet ekzistuese, themelues i të cilave është Republika e Serbisë në fushën e arsimit, standardit të studentëve dhe nxënësve, shkencës, kulturës, kultura fizike, mbrojtja shëndetësore, kujdesi social dhe fusha të tjera të Statutit.
Kuvendi i Asociacionit mund të shpallë referendum me iniciativën e tij, për çështje brenda kompetencave të veta, ndërsa është i obliguar të shpallë referendum me kërkesë të 10 për qind të votuesve që banojnë në territorin e komuniteteve pjesëtare të Asociacionit.
Neni 31: Emërimi i Komandantit të Policisë së Qarkut.
Komuniteti do të emërojë komandantin e policisë rajonale për komunat: Mitrovica Veriore, Zveçan, Zubin Potok dhe Leposaviq.
Asociacioni duhet ta ketë edhe një Këshill të Asociacionit si organ këshillues, e po ashtu administratën e vet, e cila i raporton Bordit.
Neni 54: Burimet natyrore (depozitat e qymyrit, xeheve të metaleve dhe jometaleve, ujit, rrugëve ujore, të tyre burimet, burimet nëntokësore dhe gjeotermale, etj.) të vendosura në territorin e Komunitetit.
Komunat anëtare menaxhohen nga Komuniteti, Statuti dhe Kuvendi.
Asetet me interes të përbashkët (tokë bujqësore, pyje dhe tokë pyjore, ujë në tokë, ujë objektet, rrjetet e furnizimit dhe shpërndarjes së energjisë, burimet natyrore të mbrojtura, të mirat kulturore, etj.) të vendosura në territorin e Komunave Anëtare të Komunitetit, do të menaxhohen nga Komuniteti, Statuti dhe vendimet e Kuvendit.
Po ashtu, asetet në përdorim të përgjithshëm publik (rrugë publike, hekurudha, tunele, ura dhe struktura të tjera të cilat përbëjnë pjesë integrale dhe funksionale të rrugëve publike, hekurudhave, tuneleve, urave, rrugëve, shesheve, parqet publike etj.) të vendosura në territorin e Komunave Anëtare të Komunitetit, do të jenë menaxhohet nga Komuniteti, Statuti dhe vendimet e Kuvendit.
“Asociacioni do të gjenerojë të ardhura bazuar në pjesëmarrjen e komunave anëtare, nga shërbimet e ofruara nga Asociacioni, taksat dhe tarifat, si dhe nga fondet e ndara nga buxheti i Serbisë”, thuhet ndër të tjera në draft-statut.
Ndryshe, përfaqësuesi i lartë i Bashkimit Evropian për politikë të jashtme, ka deklaruar se draft-statuti i Asociacionit i prezantuar në Bruksel nuk është final, por vetëm do të shërbejë si pikë fillestare për negociata të mëtejshme.
Ai theksoi se palët duhet të angazhohen me mirëbesim dhe të janë të gatshme për kompromise.
Ndërsa Vuçiq konsideron se për “çështjen kyçe” të formimit të Asociacionit është e qartë se Prishtina nuk dëshiron ta përmbushë obligimin e saj të dhjetë viteve më parë.
“Për mua ishte e qartë. Sot arritëm të mbështetemi në mur. Është e papranueshme për ta në draft për shkak të Kushtetutës së Kosovës, që nuk duan një Republikë Srpska të re. Dhe pastaj arritëm në pikën e tretë, që është situata aktuale. Pas zgjedhjeve të turpshme dhe jolegjitime në veri të Kosovës, ku votuan 3.4 për qind. Si të tejkalohet situata aktuale. BE-ja doli me propozimin e saj, unë e pranova, Prishtina e refuzoi”, ka deklaruar Vuçiq.
Ai shpreson se deri në raundin e ardhshëm në nivel teknik do të ketë një reagim nga të tjerët që mund të “ndikojnë në ndryshimin e qëndrimeve të tilla”.
“Përndryshe, kam frikë se të gjithë jemi në një qorrsokak të madh. Unë nuk jam optimist, por mund të premtoj se do të bëjmë çmos për të ruajtur paqen dhe stabilitetin”, tha Vuçiq.
Kosova dhe Serbia kanë arritur marrëveshjen për formimin e Asociacionit në vitin 2013, ndërsa për parimet e tij janë dakorduar në vitin 2015.
Gjykata Kushtetuese e Kosovës ka konstatuar po atë vit se disa prej këtyre parimeve nuk janë në përputhje me frymën e Kushtetutës, por ka thënë se, nëse ato harmonizohen, Asociacioni mund të formohet.
