Rreziku i një aksidenti në termocentralin bërthamor të Zaporizhzhia të okupuar nga Rusia në Ukrainë do të rritet “pa dyshim” ndërsa Kievi dhe Moska përgatiten për ofensiva ushtarake në muajt e ardhshëm, paralajmëroi shefi i mbikëqyrësit bërthamor të OKB-së.
“Flitet shumë për manovra dhe veprime më të mëdha, më të mëdha në fillim të pranverës ose në fund të dimrit”, tha për POLITICO Rafael Mariano Grossi, drejtori i përgjithshëm i Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike (IAEA), “që më bën të mendoj se çdo rritje në bombardimet padyshim do të rrisin mundësinë e një aksidenti bërthamor”.
Rusia ka të ngjarë të nisë një shtytje të re për të marrë territorin ukrainas këtë pranverë, tha një zyrtar i lartë i NATO-s javën e kaluar, ndërsa Ukraina gjithashtu thotë se është duke përgatitur një kundërofensivë të madhe.
Ushtria ruse të shtunën tha se kishte nisur një ofensivë të re në rajonin jugor të Ukrainës Zaporizhzhia, i aneksuar ilegalisht nga Moska në shtator.
Trupat ruse pushtuan fabrikën, më e madhja në Evropë, në javët e para të pushtimit në shkallë të plotë të Ukrainës, megjithëse funksionimi i përditshëm bëhet ende nga stafi ukrainas. Enerhodar, qyteti ku ndodhet uzina, shtrihet në brigjet e lumit Dnipro, njëra anë e të cilit është nën kontrollin rus ndërsa tjetra është në duart e Ukrainës.
Grossi ishte në Bruksel në fillim të kësaj jave për të folur në Parlamentin Evropian dhe për të marrë pjesë në një mbledhje të ministrave të jashtëm të BE-së. Ai është duke ngritur një shtysë të re për të krijuar një zonë mbrojtëse të sigurisë dhe sigurisë bërthamore rreth uzinës së Zaporizhzhia, e cila është goditur nga raketa dhe predha artilerie muajt e fundit. Megjithëse sulmet janë zbutur javët e fundit, Grossi tha se kishte “mijëra trupa” pranë uzinës.
Zona e sigurisë
Agjencia ka kërkuar për muaj të tërë për një zonë për të mbajtur trupat ukrainase dhe ruse larg uzinës, por përparimi në skemë ka ngecur. Grossi tha se duhet të ketë “vullnet politik” nga Kievi dhe Moska që kjo të ndryshojë.
“Zona është e vetmja iniciativë konkrete e zbatueshme në këtë drejtim, përveçse të ulemi në duart tona”, tha shefi i IAEA, duke shtuar se ai do të vizitojë Rusinë përsëri në shkurt; ai u takua me presidentin rus Vladimir Putin në Shën Petersburg në tetor për të bërë presion për zonën.
Agjencia e OKB-së ka deri në katër ekspertë të vendosur në Zaporizhzhia, ku të gjashtë reaktorët janë mbyllur që nga shtatori.
Grossi tha se ka pasur “shumë pretendime” për trupat ruse që keqtrajtojnë stafin ukrainas në vend, dhe se IAEA ka “ndërhyrë … për të lehtësuar lirimin” e disa njerëzve të arrestuar nga rusët.
Ndërsa Moska këmbëngul se uzina ndodhet në tokën ruse të sapopërfituar, Kievi është i kujdesshëm ndaj çdo marrëveshjeje që mund të sinjalizojë miratimin ndërkombëtar për praninë ruse në territorin e tij.
Në fillim të këtij muaji, Petro Kotin, president i operatorit bërthamor shtetëror të Ukrainës, Energoatom, tha se një tampon sigurie i OKB-së nuk ishte “realist” dhe në vend të kësaj u bëri thirrje forcave të Ukrainës që ta rimarrin objektin me forcë.
Por Grossi paralajmëroi se çdo sulm “e vë instalimin në rrezik të madh”.
Ai po bën presion që ministrat e jashtëm të BE-së të përfshihen dhe të përdorin “kanalet e tyre të komunikimit” me Ukrainën dhe Rusinë për të “transmetuar mesazhin … se shmangia e një aksidenti bërthamor është një domosdoshmëri” dhe nevojitet një zonë sigurie.
Grossi adresoi gjithashtu thirrjet gjithnjë e më të shpeshta nga propagandistët rusë dhe disa politikanë se Moska duhet t’i përgjigjet pengesave të saj në fushën e betejës duke lëshuar armët e saj bërthamore.
“Unë nuk e shoh se si një luftë konvencionale – pavarësisht sa dramatike është – midis një shteti pa armë bërthamore dhe një shteti me armë bërthamore mund të justifikojë përdorimin e armëve bërthamore”, tha ai. /gazetashqiptare
