E duke qenë se ata nuk ishin të urdhëruar me tjetër, pos që ta adhuronin Allahun me një adhurim të sinqertë ndaj Tij, që të largohen prej çdo besimi të kotë, ta falin namazin, të japin zekatin, se ajo është feja e drejtë. (Bejine:5)
O ju besimtarë jepeni zekatin…
Allahun e falemenderojmë i cili e bëri obligim dhenien e zekatit , ndërsa slavatet përshëndetjet qofshin mbi Muhamedin salallahu alejhi ve selem i cili ishte bujari dhe dorëdhënësi më i madh në mesin e gjithë krijesave.
I nderuari vëlla musliman, e nderuara motër muslimane, në këto rrjeshta do të shpjegojmë shkurtimisht rëndësinë e zekatit në islam, për pozitën e tij, rrezikun e mosdhënies së tij dhe për urtësinë e dhënies së tij. Këtë e bëjmë pasi që shumica e muslimanëve tregohen të pakujdesshëm ndaj këtij adhurimi, ku si pasojë e mosdhënies së tij vuan shoqëria muslimane e sidomos të varfurit madje njëkohësisht humbë edhe bereqeti i pasurisë. Prandaj të kemi kujdes mirë se si sillemi me këtë shtyllë të madhe të islamit, ku gjithashtu këtu parashtrohet pyetja ndaj çdo të pasuri: vallë a e ke dhënë zekatin e pasurisë tënde?
A – Çfarë është zekati?
Zekati është adhurim-ibadet i obliguar për Allahun duke shpenzuar një pjesë të pasurisë së caktuar nga ligji islam, më mall të caktuar, në kohë të caktuar, ndaj grupeve të caktuara, me kushte të caktuara. Prandaj jepe zekatin ngase do të shohësh se çfarë pozite ka zekati në islam.
1 – Zekati është shtylla e tretë e islamit, një ndër shtyllat fundamentale të islamit, duke u bazuar për këtë në hadithin e Abdullah ibn Omerit-Allahu qoftë i kënaqur prej tij, i cili thotë së i Dërguari i Allahut-paqa dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të, ka thënë:” Islami është ngritur mbi pesë shtylla: Dëshmia se nuk ka të adhuruar tjetër përveç Allahut dhe se Muhamedi është i dërguari i Allahut, falja e namazit, dhënia e zekatit, agjërimi i Ramazanit dhe shkuarje në haxh.” Kurse në transmetimin e Muslimit qëndron:” Islami qëndron mbi pesë gjëra: Të adhurohet Allahu dhe të mohohet çdo adhurim jashtë tij, falja e namazit, dhënia e zekatit, shkuarja në haxh, agjërimi i Ramazanit.”[1]
2 – Zekati është cekur në Kuran bashkë me namazin, në shumë vende të Kuranit, ai është cekur në 107 ajete kurse në 82 prej tyre i shoqëurar bashkë me faljen e namazit, faktë i cili tregon për pozitën e madhe të tij tek Allahu, thotë Allahu i Lartësuar:” Faleni namazin, jepeni zekatin dhe bini në ruku me ata të cilët bien në ruku.”[2]
B – Ndërsa në vijim do të cekim rrezikun e mosdhënies së zekatit:
1 – Kurani dhe suneti tregojnë për dënimin e rëndë për mosdhënien e tij, prej të cilit dënim rrënqethet lëkura e rrjedhin lot nga sytë e besimtarit, thotë Allahu i Madhëruar:” Dhe ata që grumbullojnë pasuri në ar dhe argjend dhe nuk e shpenzojnë në rrugën e Allahut, jepu sihariq për dënim të dhimbshëm. Atë ditë kur ajo(pasuri e deponuar) fërgohet në prushin e xhehenemit, e me të(ashtu zharavë) lyhen ballët, anët dhe shpinat e tyre (do t’u thuhet): Kjo është ajo që e depozituat për veten tuaj, pra shijoni atë që e depozitonit!”[3] Kurse në suren Ali Imran Allahu thotë:” Ata të cilët bëjnë kopraci me atë që nga të mirat e veta u dha Allahu, të mos mendojnë kurrsesi se ajo është në dobi të tyre. Jo ajo është në dëm të tyre. Ajo e mirë me çfarë bënë në koprraci, në ditën e kijametit do t’u mbështillet në qafën e tyre. E Allahut i mbesin në trashëgim qiejt e toka, Allahu është i njohur mirë për atë që ju veproni.“[4]
Ebu Hurejra-Allahu qoftë i kënaqur prej tij, përcjell se i Dërguari i Allahut-paqa dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të, ka thënë:”Asnjë pronar i arit dhe i argjendit (të hollave), që nuk i përmbush detyrimet e veta, nuk do të mbetet në Ditën e Gjykimit pa u farkuar me pllaka të zjarrta, që do të nxehen në zjarrin e Xhehenemit, dhe me të do të gërkohen, lyhen anët e tij, balli, kraharori dhe shpina e tij, dhe çdo herë që pllakat ftohen do të nxehen përsëri. Kjo do të jetë në ditën që do të zgjasë pesëdhjetë mijë vjet, në të cilën do të zbatohet gjykimi në mes njerëzve, robërve dhe kur do t’i tregohet çdokujt rruga për në Xhenet ose në Xhehenem.” Të pranishmit thanë: “O i Dërguari i All-llahut, çfarë do të bëhet me devetë, pasurinë e njeriut?” – i Dërguari i Allahut-paqa dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të, tha: “Edhe asnjë pronar i deves, që nuk i kryen detyrimet e veta, e prej tyre mjeljen e saj ditën kur ajo shkon të pijë ujë. Çdo pronar që nuk i kryen detyrimet e veta ndaj deves, në Ditën e Gjykimit do të shtrihet në një vend të rrafshtë dhe të gjerë, aq sa dy devetë e tij do të mund ta shkelin me thundrat dhe ta kafshojnë me dhëmbët e tyre. Kurdo që njëra prej tyre të kalojë mbi të, tjetra kthehet tek ai, dhe ky mundim do të zgjasë një ditë, gjatësia e së cilës është sa pesëdhjetë mijë vite, derisa të mbarojë gjykimi në mes robërve, dhe kur do t’i tregohet çdokujt rruga për në Xhenet apo Xhehenem.” – Të pranishmit thanë: “O i Dërguari i All-llahut, çfarë do të bëhet me lopët dhe delet?” – i Dërguari i Allahut-paqa dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të, tha: “Çdo pronar i lopëve ose deleve, i cili nuk i kryen detyrimet e veta ndaj tyre, në Ditën e Gjykimit do të jetë i shtrirë në një vend të rrafshtë nga lopët dhe delet e veta, dhe ato me brirët e tyre do ta therin dhe me thundrat e tyre do ta shkelin, e në mesin e tyre nuk do të ketë me brinjë të kthyer prapa, apo pa brirë e as me brirë të thyer. Kurdo që të kalojnë të parat, menjëherë pas tyre vijnë dhe kalojnë të tjerat. Dhe kjo do të jetë në një ditë, e cila do të zgjasë sa pesëdhjetë mijë vite, derisa t’u shqiptohen gjykimet robërve dhe derisa të mos u tregohet rruga për në Xhenet apo Xhehenem.” Të pranishmit thanë: “O i Dërguari i All-llahut, si do të veprohet me kuajt?” – Edhe për këtë i Dërguari i Allahut-paqa dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të, u përgjigjë duke thënë: “Kaloria ndahet në tri lloje: Për dikë do të jetë barrë, për dikë mbulesë dhe për dikë shpëtim. Sa i përket atij, për të cilin është barrë, është ai që i mban kuajt për shkak të namit, kryelartësisë apo garave kundër muslimanëve. Për të tillin kali është barrë. Sa i përket atij, për të cilin është mbulesë, është ai që mban kuaj në rrugën e Allahut, dhe nuk i harron detyrimet ndaj All-llahut dhe kujdeset për ta. Për njeriun e këtillë, kali është mburojë nga zjarri i Xhehenemit. Sa i përket atij, për të cilin është shpëtim, është ai, që mban kuajt për hir të Allahut dhe muslimanëve, i cili i kullot në livadhe dhe kopshte, gjithë atë që kalorësit dhe kuajt e tyre e hanë në kullosa dhe ara, do të shkruhet aq numër i të mirave. Gjithashtu për çdo shërbim të tyre, të madh dhe të vogël, do të shkruhen të mira. Çdo kalim i distancës dhe hypja mbi një e më shumë lartësira do t’i shkruhen të mira, në numrin e gjurmëve dhe hedhurinave të tyre. Çdo kthim i kalit nga ana e pronarit në lumenj dhe burime, në të cilat i jep ujë, i shkruhen të mira aq sa herë kali do të pijë ujë.” Të pranishmit i thanë: “O i Dërguari i All-llahut, e si do të jetë me gomarët?” – i Dërguari i Allahut-paqa dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të, tha: “Mua nuk më është shpallë asgjë e posaçme për gomarët, përveç ajetit të përgjithshëm e universal: “Ai që punon mirë, sa grimca e sheh atë. Por, edhe kush punon keq, sa grimca do ta shohë.”[5][6]
Xhabir ibn Abdullahu-Allahu qoftë i kënaqur prej tij, përcjell në hadithin e Ebu Hurejrës-Allahu qoftë i kënaqur prej tij, si në vijim:” Çdo person i cili nuk e jep zekatin e pasurisë së tij në ditën e gjykimit ajo do ti bëhet gjarpër helmues, i cili e ndjek nga do që të kthehet, i thuhet: Kjo është pasuria yte për të cilën ishe koprac, kur e sheh se nuk ka çfarë të bën atëherë e fut dorën e tij në gojë dhe e gëlltit ashtu siç bën demi.”[7]
Ebu Hurejra-Allahu qoftë i kënaqur prej tij, thote: i Dërguari i Allahut-paqa dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të, ka thënë:” Kujdo që Allahu i jep mall dhe ky nuk e jep zekatin e tij, në ditën e gjykimit ajo do të bëhet gjarpër helmues me dy njolla të zeza mbi sytë e tij, do ta rrethojë qafën e tij dhe do ta kap për faqet e tij dhe do ti thotë: Unë jam pasuria yte, thesari yt. E pastaj lexoj ajetin:” Ata të cilët bëjnë kopraci me atë që nga të mirat e veta u dha Allahu, të mos mendojnë kurrsesi se ajo është në dobi të tyre. Jo ajo është në dëm të tyre. Ajo e mirë me çka bënë në koprraci, në ditën e kijametit do t’u mbështillet në qafën e tyre. E Allahut i mbesin në trashëgim qiejt e toka, Allahu është i njohur mirë me atë që veproni.” Kurse në një transmetim tjetër qëndron:” Thesari i pasurisë tuaj ditën e gjykimit do të jetë gjarpër helmues, nga i cili do të ik poseduesi i tij, ndërsa ai do ta ndjek dhe do ti thotë: Unë jam thesari yt, pastaj thotë: Për Allahun do ta ndjek derisa ta zgjas dorën e tij dhe ta përbij me gojë.”
Ebu Dheri-Allahu qoftë i kënaqur prej tij, thotë: Isha duke e mbri të Dërguarin e Allahut-paqa dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të, i cili ishte i ulur nën hijen e Qabes e kur më pa tha:” Ata janë të shkatëruarit pasha Zotin e Qabes!” – Unë iu afrova dhe u ula e pranë tij dhe i thashë:” O i Dërguari i Allahut-paqa dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të, babën dhe nënën e flijofshma për ty, kush janë ata? – Tha:”Janë ata të cilët kanë shumë pasuri përpos atij i cili jep në çdo anë para, prapë, djathtas, majtas e këta janë të paktë, çdo pronar i devesë, lopës, dhenve i cili nuk e jep zekatin në ditën e gjykimit ato (kafshët) do tu vijnë më të trasha se sa kanë qen dhe do ti shpojnë me brirët e tyre dhe do ti shkelin me thundrat e tyre, sa e kryen njëra vjen tjetra në radhë kështu veprojnë derisa të gjykohen njerëzia.”[8]
Madje besimtari duhet ta di se atë që e jep nga pasuria e tij si obligim, ajo nuk ia pakëson pasurinë e tij, pasi që ka thënë i Dërguari i Allahut-paqa dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të:” Nuk pakësohet malli nga dhënia e sadakasë, Allahu atë i cili fal e bën krenar, e atë që bëhet modest për Allahun, Allahu e ngrit atë.”[9]
Poashtu për atë që jep i Dërguari i Allahut-paqa dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të, ka thënë:” Jep apo shpenzo, mos u bën koprac që Allahu të mos të të jep ty, mos grumbullo që Allahu të grumbullon kundra teje.” Kurse në Buhari qëndron me tekst:” Mos u bën koprac që Allahu ty mos të të jap.”[10]
C – Urtësia e dhënies së Zekatit:
Gjithashtu me anë të zekatit arihet që: të forcohen marëdhëniet ndërmjet të pasurit dhe të varfërit, rruajtja e vetes nga kopracia, shoqëria islame bëhet si një familje e përbashkët, dhënia e zekatit i ndalon krimet në shoqëri, bëhet shkak për zbritjen e mirësive dhe largimin e fatkeqësive, bazuar në hadithin e Abdullah ibn Omerit-Allahu qoftë i kënaqur prej tij, në të cilin thuhet:” Ata të cilët nuk e japin zekatin e pasurisë së tyre ju ndalet shiu nga qielli, sikur mos të ishin kafshët tjera Allahu nuk do të lëshonte shi.”[11] Zekati e nxit të varfurin për të bërë mirë ndaj tjerëve, dhënia e zekatit dhe sadakasë është kryerja më e madhe e nevojave të njerëzve dhe ju ndihmon atyre për tu ballafaquar me krizën e rriskut, madje llogaritet si mbuluese në dunja dhe në ahiret ngase ndihmon në kryerjen e nevojave të nëvojtarëve dhe ndihmëse për ata të cilat janë ngushtë dhe në vështirësi. E këtë e dëshmon edhe hadithi i transmetuar nga Aliu-Allahu qoftë i kënaqur prej tij se i Dërguari i Allahut ka thënë: “Allahu ka detyruar muslimanët e pasur të japin një pjesë nga pasuria e tyre sipas nevojave të të varfërve të tyre. Të varfërit nuk do të vuajnë kurrë nga uria apo mungesa e veshmbathjes, derisa të pasurit të mos e neglizhojnë detyrimim e tyre. Nëse veprojnë kështu, Allahu me siguri do tu kërkoj llogari dhe do ti dënoj ashpër.[12]
Andaj pas gjithë kësaj mendo mirë se vallë tash e tutje a do ta japësh zekatin apo jo?
Si përfundim është fjala:”çdo pasuri mall është i Allahut”, andaj jep nga ajo që të ka dhënë Allahu.
Lutja jonë e fundit është i tërë falemenderimi i takon Allahut Zotit të botrave.
Përgatiti: Nexhat Ceka
[1] Mutefekun alejhi Buhariu nr.8, Muslimi nr.16.
[2] Bekare:43.
[3] Teube:34-35
[4] Ali Imran:180
[5] Mutefekun alejh Buhariu nr. 1402, Muslimi nr. 987,988
[6] Zelzele:7-8
[7] Transmeton Muslimi nr. 28
[8] Mutefekun alejh, Buhariu nr. 1440, 6638, Muslimi nr. 990
[9] Transmeton Muslimi nr. 2588
[10] Mutefekun alejh Buhariu nr. 1433, Muslimi nr. 1029
[11] Transmeton Ibn Maxhe nr. 4019, Hakimi i cili hadithin e bën të saktë me këtë pajtohet edhe Dhehebiu 4/540, po ashtu Albani e ka bërë të saktë në “Sahih Ibn Maxhe” 2/370
[12] Transmeton Taberaniu në librin “El-Ausat” dhe “Es-Sagir”
