Sot në orën 13:00 do të shpallet vendimi në lidhje me masat e përkohshme të kërkuara nga Afrika e Jugut në një padi që ka ngritur kundër Izraelit për shkeljen e Konventës së OKB-së për Parandalimin dhe Ndëshkimin e Krimit të Gjenocidit në sulmet e tij në Gaza, ka njoftuar përmes një deklarate Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë (ICJ) me seli në Hagë të Holandës, transmeton Anadolu.
Nëse masat e përkohshme të kërkuara nga Afrika e Jugut për të parandaluar “dëmtimin e mëtejshëm, serioz dhe të pariparueshëm të të drejtave të popullit palestinez sipas Konventës së Gjenocidit” pranohen nga Gjykata, ky vendim do të ishte i detyrueshëm për Izraelin, ndërsa procesi në lidhje me lëndën e rastit pritet të zgjasë disa vite.
Çfarë do të ndodhë sot?
GJND-ja do të shpallë publikisht vendimin e saj në lidhje me kërkesën e Afrikës së Jugut për masa të përkohshme në një seancë të hapur.
Gjatë leximit të vendimit, në sallën e gjyqit do të jenë të pranishëm 17 gjyqtarë, përfshirë 15 gjyqtarë të përhershëm të Gjykatës dhe gjyqtarë “ad hoc” të caktuar nga Izraeli dhe Afrika e Jugut për këtë çështje.
Vendimi do të lexohet fillimisht në gjuhën angleze nga kryetarja e Gjykatës, gjyqtarja Joan E. Donoghue, dhe seanca do të mbyllet me leximin e përmbledhjes në gjuhën frënge të vendimit nga sekretari i Gjykatës, Philippe Gautier.
Çfarë do të thotë vendimi i masës së përkohshme?
Vendimi që do të shpallet nga GJND-ja nuk ka të bëjë me faktin nëse Izraeli ka vepruar në kundërshtim me Konventën e Gjenocidit; përkundrazi, ai synon të parandalojë dëmin e mundshëm që vjen nga rreziku i gjenocidit derisa të merret një vendim përfundimtar në këtë rast. Ai nënkupton masat e përkohshme të cilave palët duhet t’u përmbahen.
Ndërsa Gjykata i konsideroi justifikimet “e arsyeshme” të Afrikës së Jugut të mjaftueshme në shqyrtimin e kërkesave për masa të përkohshme, ajo do të kryejë një ekzaminim gjatë fazës thelbësore të çështjes për të përcaktuar nëse ka ndodhur gjenocid në Gaza.
Duke marrë parasysh tendencën e Gjykatës për t’i konsideruar të arsyeshme kërkesat e Afrikës së Jugut, ka më shumë gjasa që Gjykata të vendosë në favor të masave për të siguruar që Izraeli të veprojë në përputhje me ligjin ndërkombëtar në operacionet e tij ushtarake në Gaza dhe të ndërmarrë veprimet e nevojshme për të siguruar që ndihma humanitare të arrijë në Gaza, duke përfshirë qasjen në ushqim, ujë, karburant, furnizime mjekësore dhe higjienike, strehim dhe veshje për të zhvendosurit.
A është i detyrueshëm vendimi i masës së përkohshme?
Sipas nenit 59 të Statutit të GJND-së, vendimet e Gjykatës janë të detyrueshme për palët e përfshira, por nuk kanë fuqi detyruese për vendet e treta.
Gjykata ua komunikon vendimet e saj organeve përkatëse të OKB-së dhe nëse Izraeli nuk respekton vendimin e mundshëm të masës së përkohshme të Gjykatës, Afrika e Jugut mund ta çojë çështjen në Këshillin e Sigurimit të OKB-së për të ndërmarrë veprime për zbatimin e vendimit të Gjykatës.
Ndërsa Gjykata nuk ka forcën apo organin e saj ushtarak për të zbatuar vendimet e saj, zbatimi i këtyre vendimeve varet kryesisht nga Këshilli i Sigurimit të OKB-së për shkak të presionit politik që mund të lindë nga vendimi i Gjykatës.
Cila do të jetë rrjedha e çështjes?
Teksa kërkesat për masën e përkohshme përbëjnë fazën fillestare të çështjes, hapi tjetër përfshin kalimin në fazën e “kundërshtimeve paraprake”, ku Gjykata shqyrton juridiksionin e saj dhe kriteret e pranueshmërisë. Nëse plotësohen këto kushte, çështja kalon në fazën e “meritës” për gjykim.
Vendimet e Gjykatës janë të formës së prerë dhe nuk mund të ankimohen.
Megjithëse Gjykata ka ecur më shpejt vitet e fundit, zakonisht duhen mbi dhjetë vjet për të përfunduar çështje si ato që përfshijnë gjenocid. Për shembull, kur Republika e Bosnjë dhe Hercegovinës ngriti një rast për gjenocid kundër Republikës Federale të Jugosllavisë më 20 mars 1993, Gjykata refuzoi kërkesat për masë të përkohshme më 11 korrik 1996.
Pas seancave dëgjimore mbi “meritat” të mbajtura ndërmjet 27 shkurtit dhe 9 majit 2006, Gjykata nxori vendimin e saj përfundimtar më 26 shkurt 2007, duke deklaruar se në Srebrenicë kishte ndodhur gjenocid. Afate të ngjashme kohore u vunë re në një rast ku Kroacia ngriti një çështje gjenocidi kundër Republikës Federale të Jugosllavisë më 2 korrik 1999, ku Gjykata dha vendimin e saj përfundimtar më 3 shkurt 2015 pas përfundimit të seancave dëgjimore me dëshmitarë dhe ekspertë midis 3 marsit dhe 1 prillit 2014.
– Çfarë masash të përkohshme ka kërkuar Afrika e Jugut?
Afrika e Jugut po kërkon që Gjykata të zbatojë masa të përkohshme për të detyruar Izraelin të “përmbahet nga kryerja e gjenocidit, të parandalojë gjenocidin dhe të ndëshkojë autorët e gjenocidit”.
Këto masa të përkohshme synojnë të parandalojnë përkeqësimin e mëtejshëm të situatës gjatë procesit ligjor në vazhdim.
Afrika e Jugut po kërkon në mënyrë specifike nga Gjykata që t’i kërkojë Izraelit që:
1. Të ndërpresë menjëherë operacionet ushtarake në Gaza;
2. Të përmbahet nga ndërmarrja e çfarëdo hapi për të çuar përpara ndonjë operacion ushtarak në Gaza nga çdo grup nën kontrollin e tij;
3. Të marrë të gjitha masat e arsyeshme për të parandaluar gjenocidin kundër palestinezëve;
4. Të përmbahet nga çdo veprim që bie në nenin 2 të Konventës së Gjenocidit;
5. Të sigurojë qasjen në ndihma humanitare, duke përfshirë ushqimin, ujin, karburantin, furnizimet mjekësore dhe higjienike, strehimin dhe veshjet për ata që kthehen në shtëpitë e tyre;
6. Të ndërmerren hapat e nevojshëm për ndëshkimin e atyre që janë përfshirë në gjenocid;
7. Të ruhen provat e gjenocidit dhe të mos pengohen zyrtarët ndërkombëtarë dhe autoritetet e tjera që vijnë në Gaza për këtë qëllim;
8. Të raportojë rregullisht në Gjykatë për zbatimin e masave;
9. Të përmbahet nga veprimet që do të komplikonin ose zgjasnin çështjen.
