Derisa shumë vende vitet e fundit kanë kërkuar reforma në Kombet e Bashkuara (OKB), duke përmendur pabarazinë dhe padrejtësinë dhe faktin se janë vetëm 5 vende me të drejtën e vetos në Këshillin e Sigurimit të OKB-së, kjo gjendje vazhdon të krijojë polemika, shkruan Anadolu.
Puna për reformën e OKB-së filloi në vitin 1993 me krijimin e një grupi pune me pjesëmarrje të hapur brenda Asamblesë së Përgjithshme. Grupi u konvertua në formatin e negociatave ndërqeveritare në vitin 2009.
Ndërsa ka çështje për të cilat anëtarët e OKB-së bien dakord brenda fushës së reformës, grupe të ndryshme kanë mosmarrëveshje rreth numrit të anëtarëve të KS të OKB-së, anëtarësimit të përhershëm dhe të drejtës së vetos.
Anadolu përpiloi punimet e reformës që parashikojnë disa ndryshime në sistemin e OKB-së dhe sugjerimet e grupeve ndërqeveritare që sollën në rend dite këto punime.
Reforma në OKB është proces i vështirë
Sipas nenit 108 të Kartës së OKB-së, projektligji për reformën duhet të marrë 2/3 e miratimit në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së.
Më pas, ky projektligj reformash duhet të pranohet në asambletë kombëtare. Ndër kushtet është prezenca e të 5 anëtarëve të përhershëm mes këtyre vendeve. Një nga kërkesat është që anëtarët e përhershëm të marrin pjesë në seancën e Asamblesë së Përgjithshme edhe nëse votojnë kundër.
Anëtarët e grupit G4 duan anëtarësimin në KS të OKB-së
Grupi G4, i themeluar nga Brazili, Gjermania, India dhe Japonia, është gjithashtu ndër ata që duan reforma në OKB. Në deklaratën e tyre të përbashkët në mars 2023, grupi propozoi rritjen e numrit të vendeve në KS të KS në 25 ose 26.
Grupi kërkon anëtarësim të ri të përhershëm për 6 vende dhe anëtarësim të përkohshëm për 4 anëtarë. Nëse pranohet në KS të OKB-së, G4 rekomandon që anëtarët e rinj të përhershëm të heqin dorë nga e drejta e vetos për të paktën 15 vjet.
Grupi Afrikan dëshiron anëtarësim të përhershëm në KS të OKB-së për vendet afrikane
Grupi Afrikan, i përbërë nga 54 anëtarë, propozon një KS të OKB-së prej 26 anëtarësh dhe dëshiron anëtarësim për 4 vendet afrikane, 2 të përhershme dhe 2 të përkohshme.
Grupi propozon që 2 nga anëtarët e tjerë të përhershëm të jenë nga vendet aziatike dhe një nga Amerika Latine dhe Evropa Perëndimore ose “Grupi i Shteteve të Tjera”.
Në të njëjtën kohë, kërkohet anëtarësim i përkohshëm për një vend nga Azia, Evropa Lindore dhe Amerika Latine ose Karaibet.
Kina dhe Rusia nuk janë të qeta me dominimin perëndimor në KS të OKB-së
Kina dëshiron që vendet aziatike, afrikane, të Amerikës Latine dhe Arabe të marrin pjesë në Këshill, duke pretenduar se KS e OKB-së është në një pozicion të pabalancuar midis Veriut dhe Jugut.
Rusia shpreh një politikë zgjerimi në KS të OKB-së që do të përfshinte vendet aziatike, afrikane dhe të Amerikës Latine.
Grupi L.69 kërkon anëtarësim të përhershëm për të gjitha rajonet
Një grup tjetër, L.69, përbëhet nga 32 vende si Bolivia, Xhamajka dhe Papua Guinea e Re. Edhe ky grup është në favor të rritjes së numrit të anëtarëve në KS të OKB-së.
L.69 bën thirrje për anëtarësim me rotacion në KS të OKB-së për vendet e vogla ishullore në zhvillim, të cilat përbëjnë afërsisht 20 për qind të shteteve anëtare të OKB-së.
Grupi gjithashtu mbron anëtarësimin e përhershëm në KS të OKB-së për Afrikën, Azinë, Amerikën Latine, Karaibet, Evropën Perëndimore dhe “Grupin e Shteteve të Tjera”.
Grupi Arab është kundër respektimit të të drejtës së vetos së 5 vendeve
Grupi Arab, i formuar nga shtetet arabe anëtare të OKB-së, mbështet propozimet e reformës. Ai dëshiron që vendeve arabe t’u jepet anëtarësimi i përhershëm në KS në rast të zgjerimit.
Grupi kundërshton mbështetjen në veton e 5 anëtarëve të përhershëm të KS në krizat e përjetuara në gjeografinë arabe në 80 vitet e fundit.
Grupi “Unioni për Konsensus” propozon zgjerimin e KS të OKB-së në 26 anëtarë
Grupi “Unioni për Konsensus (CiB)”, i cili përfshin vende si Argjentina, Italia, Spanja, Kanadaja, Meksika dhe Pakistani, si dhe Kina dhe Indonezia si vëzhgues, gjithashtu bën thirrje për reforma në KS të OKB-së.
Sipas propozimit të këtij grupi, numri i anëtarëve në KS do të rritet në 26, ndërsa do të ruhet statusi i 5 anëtarëve të përhershëm. 20 anëtarët e përkohshëm të Këshillit përcaktohen nga Asambleja e Përgjithshme për një periudhë 2-vjeçare.
Parashikohet që 6 nga 20 anëtarët e përkohshëm të zgjidhen nga Afrika, 5 nga Azia, 4 nga Amerika Latine dhe Karaibet, 3 nga Evropa Perëndimore dhe 2 nga Evropa Lindore.
CiB njofton se është i gatshëm të mbështesë një sistem në të cilin anëtarët e përkohshëm të këshillit mund të rizgjidhen.
Asambleja e Përgjithshme e fortë për një OKB të përgjegjshme
Anëtarët e përhershëm të KS të OKB-së nuk përfaqësojnë popullsinë muslimane prej rreth 1.5 miliardë apo vendet afrikane prej 1.2 miliardë banorësh. Evropa, e cila përbën afërsisht 5 për qind të popullsisë së botës, ka të drejtë të përfaqësohet në këshill me dy anëtarë të përhershëm.
Sipas pikëpamjeve në librin “Një botë më e drejtë është e mundur” e shkruar nga presidenti Recep Tayyip Erdoğan, Turqia kërkon që të parandalohet pabarazia në mënyrë që OKB-ja të bëhet funksionale për paqen botërore.
Reforma synon të bëjë përgjegjëse OKB-në. Për këtë çështje Erdoğan në librin e tij tha: “OKB-ja duhet të mbajë përgjegjësi se pse nuk ndërmori veprime në kohë përballë krizave”. Ndërsa struktura e Këshillit të Sigurimit pengon llogaridhënien, kjo situatë thellon padrejtësinë dhe pabarazinë në OKB.
Sipas Turqisë, bërja e OKB-së më demokratike dhe e përgjegjshme kërkon forcimin e Asamblesë së Përgjithshme.
Sugjerimet në libër përfshijnë forcimin e Asamblesë së Përgjithshme, heqjen e anëtarësimit të përhershëm dhe të drejtës së vetos. KS të KB-së pritet të veprojë si organ ekzekutiv dhe të zbatojë vendimet e marra nga Asambleja e Përgjithshme, e cila kryen detyra legjislative.
Sipas këtij propozimi të reformës, Këshilli i Sigurimit do të zgjidhet mes shteteve anëtare për një periudhë të caktuar. Anëtarët nuk do të kenë të drejtën e vetos.
