Pyetja:
Unë kam një sërë pyetjesh në lidhje me një temë specifike, domethënë: ndërveprimi me jomuslimanët dhe dashuria ndaj tyre. Së pari, nëse gjërat e mëposhtme janë haram: 1. miqësia me jomuslimanët, 2. dashuria për jomuslimanët 3. dhe çështje të ngjashme që kanë të bëjnë me mënyrën se si ne lidhemi me jomuslimanët – atëherë 1. si mund të ndihmojë një musliman jomuslimanët të hyjnë në Islam? Mos ma thuaj argumentin që thotë se nëse ndihma ndaj jomuslimanëve ka për qëllim zbutjen e zemrave të tyre dhe thirrjen e tyre në Islam, atëherë kjo është në rregull, sepse unë pyes veten se si mund t’i thërrasësh ata në Islam kur thjesht po shtiresh si miq me ata, dhe ju nuk jeni të sinqertë në këtë miqësi? Shpresoj se ju nuk do ta përmendni këtë çështje si pjesë e përgjigjes. 2. Martesa e një burri musliman me një grua jomuslimane. Pyetja në këtë rast është: a nuk është Islami fe e dashurisë dhe e paqes? Atëherë, si mund të ndalohet të duash jomuslimanët dhe të sillesh me jomuslimanët siç sillemi me muslimanët? Kam shumë pyetje, por mendoj se lloji i pyetjeve që dua të bëj është haram, kështu që do ta mbaj gojën mbyllur dhe nuk do t’i bëj. Por unë shpresoj se ju mund të më përgjigjeni në një mënyrë shumë të saktë dhe gjithëpërfshirëse. Mund të tingëlloj si budalla që i bëj këto pyetje, por po përpiqem të mësoj gjithnjë e më shumë për fenë time.
***
Përgjigjja:
Falënderimi i takon Allahut.
I.
Muslimani duhet të marrë masa për të rritur dhe forcuar besimin e tij dhe për ta bërë atë të qëndrueshëm, sepse nëse dikush ka dyshime, kjo e bën të vështirë të kuptojë urtësinë pas urdhrave të sheriatit, të cilat nuk mund të zhduken përveçse me anë të pyetjeve. Në këtë rast, ai duhet të pyesë, sepse parimi i sheriatit thotë: ajo pa të cilën nuk mund të kryhet një detyrë e detyrueshme është gjithashtu e detyrueshme. Dhe Allahu i Lartësuar na ka porositur që të pyesim dijetarët, siç thotë Ai, qoftë i Lartësuar: “…andaj pyetni dijetarët (e Librit), nëse nuk e dini (këtë).” (Nahl: 43)
Që muslimani të pyesë njerëzit e ditur për të larguar dyshimet dhe mendimet ndërhyrëse është diçka e lavdërueshme. Të pyesësh është vetëm për t’u fajësuar nëse bëhet për të treguar kokëfortësi, për të nxitur dyshime ose për t’u bërë përshtypje njerëzve.
Ibn Abd al-Berr (Allahu e mëshiroftë) ka thënë:
“Nëse dikush kërkon qëllimin e të kuptuarit, kërkimin e fitimit të diturisë dhe eliminimit të injorancës dhe kërkimin për të kuptuar diçka që i kërkohet nga Islami për të kuptuar, nuk ka asgjë të keqe në këtë, sepse ilaçi për atë që nuk di është të kërkojë.
Por nëse dikush pyet për të shkaktuar telashe dhe nuk kërkon të mësojë, kjo nuk lejohet, qoftë nëse ai bënë disa pyetje apo shumë.” [1]
Prandaj ju inkurajojmë të mos hezitoni të bëni pyetje për të kuptuar atë që nuk kuptoni nga çështjet fetare.
Allahu na ndihmoftë ne dhe ju që ta mësojmë të vërtetën dhe t’i përmbahemi asaj me vendosmëri.
II.
Allahu i Lartësuar na ka urdhëruar që të mohojmë mosbesimin (kufrin) dhe njerëzit e tij, siç thotë Ai: “Shembull i mrekullueshëm për ju është Ibrahimi dhe ata që kanë qenë me të, kur i thanë popullit të vet: “Ne shkëputemi nga ju dhe nga ato që ju i adhuroni në vend të Allahut; ne ju mohojmë dhe armiqësia e urrejtja midis nesh është e përhershme, derisa të besoni tek Allahu Një dhe i Vetëm”” (Mumtehine: 4)
“Nuk gjen njerëz, që besojnë në Allahun dhe në Ditën e Fundit, që të ushqejnë dashuri ndaj atyre, të cilët kundërshtojnë Allahun dhe të Dërguarin e tij, edhe në qofshin ata etërit e tyre ose bijtë e tyre, ose vëllezërit e tyre, ose farefisi i tyre. Allahu ka skalitur besimin në zemrat e tyre dhe i ka fuqizuar ata me shpalljen e Vet. Ai do t’i shpjerë ata në kopshte, nëpër të cilat rrjedhin lumenj e ku do të qëndrojnë përgjithmonë. Allahu është i kënaqur me ata, por edhe ata do të jenë të kënaqur me Të. Ata janë Pala e Allahut dhe, vërtet që Pala e Allahut do të jetë fituese.” (Muxhadele: 58)
“O besimtarë! Mos i bëni miq e mbrojtës hebrenjtë dhe të krishterët! Ata janë mbrojtës të njëri-tjetrit. Kushdo prej jush që i bën ata miq, është me ata. Vërtet, Allahu nuk i udhëzon në rrugë të drejtë keqbërësit.” (Maide: 51)
Dhe na ka urdhëruar që ta duam besimin dhe t’i marrim besimtarët për aleatë, siç thotë Ai, qoftë i lartësuar: “Të gjithë mbahuni fort për litarin e Allahut (Kuranin) dhe mos u përçani! Kujtoni dhuntinë e Allahut për ju, sepse, kur ishit në armiqësi, Ai i pajtoi zemrat tuaja e, në saje të dhuntisë së Tij, u bëtë vëllezër. Dhe ju ishit buzë greminës së zjarrit, ndërsa Ai ju shpëtoi prej saj. Kështu, Allahu jua shpjegon shpalljet e Veta, që ju të drejtoheni në udhën e drejtë.” (Ali Imran: 103)
I Dërguari i Allahut ﷺ ka thënë: “Lidhja më e fortë e besimit është dashuria për hir të Allahut dhe urrejtja për hir të Allahut”. [2]
Transmetohet nga Enes ibn Malik (Allahu qoftë i kënaqur me të) se Pejgamberi ﷺ ka thënë: “Janë tri karakteristika, kushdo që i arrin ato ka gjetur ëmbëlsinë e besimit: kur Allahu dhe i Dërguari i Tij janë më të dashur për të se çdo gjë tjetër, kur ai e do një njeri dhe nuk e do atë veçse për hir të Allahut, dhe kur ai do të urrente të kthehet në mosbesim ashtu siç do të urrente të hidhet në zjarr.” [3]
III.
Ajo që u tha më lart nuk do të thotë se nuk mund të ketë një lloj dashurie ose dashurie për ndonjë arsye midis një muslimani dhe një jobesimtari individual, qoftë për shkak të lidhjeve farefisnore ose martesës, ose për shkak të ndonjë mirësisë ose favorit, dhe të ngjashme, ndërkohë që ende duke e mohuar fenë e tij dhe duke qenë kundër tij në këtë drejtim.
Allahu i Lartësuar ia pohoi dashurinë e Profetit ﷺ për xhaxhain e tij nga babai, Ebu Talib, edhe pse ai ishte jobesimtar. Allahu i Lartësuar thotë: “Vërtet, ti (Muhamed) nuk mund të udhëzosh kë të duash..” (Kasas: 56)
Ajo dashuri ishte diçka e natyrshme që buronte nga lidhjet farefisnore.
Allahu e ka lejuar martesën me gratë e Librit (çifute ose të krishtera), edhe pse martesa shpie në dashuri mes bashkëshortëve, siç thotë Ai, qoftë i Lartësuar: “…prej jush krijoi për ju bashkëshortet tuaja, që të qetësoheni pranë tyre, duke vënë ndërmjet jush dashuri dhe mëshirë.”(Rum: 21)
Kjo dashuri është diçka e natyrshme dhe instinktive, si dashuria për ushqimin, pijen, veshjen e të ngjashme; nuk e përjashton armiqësinë fetare në prani të një lloji të natyrshëm dashurie, sepse këto dy gjëra burojnë nga shkaqe të ndryshme.
Analogjia për këtë është mjekësia: pacienti mund ta dojë edhe ta urrejë ilaçin, të cilin e do
në një mënyrë (sepse ia lehtëson simptomat) dhe e urren në një mënyrë tjetër (sepse është e hidhur dhe e pakëndshme).
IV.
Pasi të kuptojmë se është e mundur të duash një person të caktuar për shkak të lidhjeve farefisnore, ose për shkak të mirësisë së tij dhe të ngjashme, dhe në të njëjtën kohë të mohosh mosbesimin e tij ose ta kundërshtosh atë për shkak të kësaj, testi i vërtetë vjen kur duket të jetë një kontradiktë midis këtyre dy llojeve të dashurisë.
Prandaj Allahu i paralajmëroi robërit e Tij besimtarë që të mos i japin përparësi kësaj lloj dashurie dhe prirjeje natyrore ndaj dashurisë që bazohet në besim dhe mësime islame.
Allahu i Lartësuar thotë: “O ju që besuat! Mos i pranoni për mbrojtës baballarët dhe vëllezërit tuaj, nëse ata e duan mosbesimin më shumë sesa besimin. Kushdo prej jush që i merr ata për mbrojtës, është keqbërës.
Thuaj (O Muhamed): “Nëse etërit tuaj, bijtë tuaj, vëllezërit tuaj, gratë tuaja, farefisi juaj, pasuria juaj që e keni fituar, tregtia që frikoheni se do të dështojë dhe shtëpitë ku e ndieni veten rehat, janë më të dashura për ju sesa Allahu, i Dërguari i Tij dhe lufta në rrugën e Tij, atëherë pritni derisa Allahu të sjellë vendimin (dënimin) e Tij. Allahu nuk e udhëzon në rrugën e drejtë popullin e pabindur.” (Teube: 23-24)
Shejh es-Sa’di (Allahu e mëshiroftë) ka thënë:
“O ju që besuat” – veproni në përputhje me kërkesat e besimit tuaj, duke marrë për aleatë ata që i përmbahen atij dhe duke i konsideruar si armiq ata që nuk e bëjnë këtë.
“Mos i pranoni për mbrojtës baballarët dhe vëllezërit tuaj” – ata janë njerëzit më të afërt me ju, prandaj është edhe më e përshtatshme që të mos merrni si aleatë njerëzit e tjerë – nëse ata e duan mosbesimin më shumë sesa besimin.”, d.m.th., ata me dëshirë zgjedhin mosbesimin mbi besimin.
“Kushdo prej jush që i merr ata për mbrojtës, është keqbërës.” – sepse ata e kanë tejkaluar kufirin dhe e kanë kundërshtuar Allahun, duke marrë për aleatë armiqtë e Tij. Baza e aleancës është dashuria dhe mbështetja; duke i marrë ata si aleatë, kjo nënkupton dhënien e përparësisë bindjes ndaj tyre ndaj bindjes ndaj Allahut dhe dhënien e përparësisë dashurisë ndaj tyre ndaj dashurisë ndaj Allahut dhe të Dërguarit të Tij.
Arsyeja pse ata janë keqbërës është se dashurisë ndaj Allahut dhe të Dërguarit të Tij duhet t’i jepet përparësi ndaj dashurisë ndaj të gjithë të tjerëve, dhe çdo gjë tjetër duhet të jetë dytësore për ta. Prandaj Allahu thotë:
“Thuaj (O Muhamed): “Nëse etërit tuaj” – dhe, po kështu, nënat
“bijtë tuaj, vëllezërit tuaj” – nga prejardhja dhe farefisi
“gratë tuaja, farefisi juaj” – domethënë të afërmit e tu në përgjithësi
“pasuria juaj që e keni fituar” – që është, që ke fituar dhe mundohesh për të. Kjo është veçuar për t’u përmendur, sepse njerëzit janë më të lidhur me të dhe më të kujdesshëm me të sesa pasuria që u vjen pa mundim dhe përpjekje.
“tregtia që frikoheni se do të dështojë” – domethënë, keni frikë se do të bien çmimet e mallrave ose se do të humbasin. Këtu përfshihen të gjitha llojet e tregtisë dhe të ardhurave, si mallrat tregtare, anijet, armët, mobiljet, drithërat, tokat bujqësore, blegtoria e kështu me radhë.
“shtëpitë ku e ndieni veten rehat” – për shkak të bukurisë dhe zbukurimeve të tyre dhe sepse i përshtaten dëshirave të tua
Nëse këto gjëra – “janë më të dashura për ju sesa Allahu, i Dërguari i Tij dhe lufta në rrugën e Tij” – atëherë ju jeni shkelës dhe zullumqarë.
“atëherë pritni” – dhe kini kujdes për atë që do t’ju godasë nga dënimi
“derisa Allahu të sjellë vendimin(dënimin) e Tij.” – që nuk mund të rikthehet
“Allahu nuk e udhëzon në rrugën e drejtë popullin e pabindur.” – domethënë ata që nuk i binden Atij dhe i japin përparësi ndonjërës prej gjërave të përmendura më lart mbi dashurinë ndaj Allahut.
Ky ajet ofron dëshminë më të madhe për detyrimin për ta dashur Allahun dhe të Dërguarin e Tij dhe për t’u dhënë atyre përparësi ndaj dashurisë për çdo gjë tjetër. Ai gjithashtu ofron dëshmi për paralajmërimin e ashpër dhe zemërimin e sigurt për atë për të cilin ndonjëra nga këto gjëra është më e dashur se Allahu dhe i Dërguari i Tij, dhe xhihadin në rrugën e Tij.
Shenja e kësaj është se nëse njeriut i paraqiten dy opsione, njëra prej të cilave është e dashur nga Allahu dhe i Dërguari i Tij, por ai nuk ka prirje për të, dhe opsioni tjetër është diçka që ai e do dhe e dëshiron, por do të shkaktojë të humbasë ose do t’ia zvogëlojë atë gjë që e do Allahu dhe i Dërguari i Tij, nëse i jep përparësi asaj që ai vetë dëshiron mbi atë që e do Allahu, kjo tregon se ai është keqbërës që nuk po bën atë që duhet të bëj.” [4]
V.
Refuzimi dhe inati ndaj jobesimtarit nuk është për shkak të prejardhjes, atdheut, ngjyrës apo imazhit të tij; përkundrazi është për shkak të mosbesimit që ai ndjek dhe kundërshtimit të tij ndaj fesë së Allahut.
Nuk ka asnjë kontradiktë ndërmjet kësaj dhe dashurisë që ai të udhëzohet; përkundrazi kështu kanë qenë të gjithë të dërguarit dhe robërit besimtarë të Allahut me popullin e tyre. Ata mohuan atë në të cilën besonin njerëzit e tyre, duke i bërë shok Allahut, qoftë i lavdëruar dhe lartësuar, dhe për shkak të largimit të tyre nga feja e Tij dhe refuzimit të të dërguarve të Tij. Në të njëjtën kohë, ata donin që ata të udhëzoheshin dhe të hynin në fenë e Allahut të Madhëruar.
Transmetohet nga Ibn Umeri se i Dërguari i Allahut ﷺ ka thënë: “O Allah! Lartësoje Islamin me njërin nga dy burrat që Ti do: ose me Umer ibn Hattabin ose me Ebu Xhehl ibn Hishamin! Dhe më i dashur prej tyre tek Ai ishte Omeri. Ky është një hadith hasen sahih gharib i transmetuar nga Ibn Umeri. [5]
Abdullah ibn Mesudi (Allahu qoftë i kënaqur me të) ka thënë: “Më duket sikur jam duke parë Pejgamberin ﷺ tek tregon për një nga Pejgamberët, populli i të cilit e kishte rrahur atë dhe e kishte bërë t’i kullonte gjak, ndërsa ai e fshinte gjakun nga fytyra, duke thënë: “O Allah! Fale popullin tim, sepse ata nuk dinë” [6]
Mendoni për historinë e mëposhtme; do të shihni se si armiqësia në bazë të fesë, qoftë edhe nga ana e një jobesimtari, mund të shndërrohet në dashuri në bazë të besimit kur jobesimtari hyn në fenë e Allahut dhe heq dorë nga mosbesimi që ka ndjekur:
Transmetohet se Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur prej tij) ka thënë:
I Dërguari i Allahut ﷺ dërgoi disa kalorës në drejtim të Nexhdit dhe ata kapën një njeri nga Benu Hanifja, i cili quhej Thumamah ibn Uthal, prijësi i popullit të Jemames. E lidhën në një nga shtyllat e xhamisë, pastaj i Dërguari i Allahut ﷺ doli tek ai dhe i tha: “Çfarë ke për të thënë, o Thumamah?”
Ai tha: “Unë do të them diçka të mirë, o Muhamed. Nëse më vrisni, do të vrisni atë që ka derdhur gjak, dhe nëse më tregoni mirësi, do të tregoni mirësi ndaj atij që është mirënjohës, dhe nëse doni para, atëherë kërkoni dhe do t’ju jepet çfarë të doni.”
Ai mbeti vetëm deri të nesërmen, pastaj tha: “Çfarë ke për të thënë, o Thumamah?”
Ai tha: Atë që të thashë: nëse më tregon mirësi, do të jesh mirënjohës ndaj atij që është mirënjohës. (I Dërguari i Allahut ﷺ) e la të qetë deri të nesërmen, pastaj tha: “Çfarë ke për të thënë, o Thumamah?”
Ai tha: “Unë them atë që ju thashë tashmë.”
(I Dërguari i Allahut ﷺ) tha: “Lëreni Thumamen të shkojë”.
Kështu ai shkoi te disa hurma që ishin afër xhamisë, dhe u la (gusl), pastaj hyri në xhami dhe tha: “Dëshmoj se nuk ka zot tjetër që meriton të adhurohet përveç Allahut dhe dëshmoj se Muhamedi është i Dërguar i Allahut.
O Muhamed, pasha Allahun, nuk kishte asnjë fytyrë në tokë që të ishte më e urryer për mua se fytyra jote, por tani fytyra jote është bërë më e dashura nga të gjitha fytyrat për mua.
Pasha Allahun, nuk kishte fe më të urryer për mua se feja jote, por tani feja jote është bërë më e dashura nga të gjitha fetë për mua.
Pasha Allahun, nuk kishte qytet në tokë që të ishte më i urryer për mua se qyteti juaj, por tani qyteti juaj është bërë qyteti më i dashur nga të gjitha qytetet për mua.
Kalorësia juaj më kapi kur kisha ndërmend të bëj umre. Çfarë mendoni ju? I Dërguari i Allahut ﷺ e përgëzoi dhe i tha të bënte umre… [7]
IV.
Duhet theksuar dhe pohuar se bashkimi i këtyre dy çështjeve – pra mohimi i shirkut dhe popullit të tij dhe dhembshuria ndaj njerëzve për hir të Allahut, dashuria ndaj tyre për të besuar dhe përpjekja për t’i sjellë të gjitha në fenë e Allahut – është një nga arsyet kryesore pse ky ummet përshkruhet si më i miri, për të cilin Allahu i lavdëron ata.
Transmetohet se Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur me të) ka thënë në lidhje me ajetin “Ju jeni populli më i mirë i dalë për njerëzimin” (Ali Imran: 110): Më e mira e njerëzimit për njerëzimin; i sjell me zinxhirë në qafë, pastaj hyjnë në Islam. [8]
Mendo për historinë e këtij robi besimtar dhe çfarë i ndodhi atij me popullin e tij jobesimtar, i cili e refuzoi dhe mohoi të vërtetën, dhe se si ai u përpoq t’i udhëzojë ata, por ata e refuzuan atë dhe për çka i thirri, derisa e vranë. Megjithatë, pavarësisht kësaj, ai shpresonte se rezultati për ta do të ishte i mirë dhe se në fund do të udhëzoheshin, edhe pasi të vdiste:
Allahu i Lartësuar thotë: “Dhe nga skajet e qytetit erdhi një njeri, duke nxituar dhe tha: “O populli im, ndiqni të dërguarit! Ndiqni ata, që nuk kërkojnë prej jush kurrfarë shpërblimi e që janë në rrugë të drejtë! Përse të mos e adhuroj Atë, i Cili më ka krijuar e tek i Cili do të ktheheni të gjithë?! Vallë, përse duhet të adhuroj zota të tjerë përveç Tij? Nëse i Gjithëmëshirshmi do të dëshironte të më godiste me ndonjë të keqe, ndërmjetësimi i atyre (zotave) nuk do të më sillte kurrfarë dobie e as që do të mund të më shpëtonin. Atëherë, unë do të isha me siguri në humbje të dukshme.Unë i kam besuar Zotit tuaj, andaj, më dëgjoni!” (Pasi e vrau populli i vet, atij) iu tha: “Hyr në Xhenet!” Ai tha: “Ah, sikur ta dinte populli im, se si më fali Zoti im dhe më bëri të nderuar!” (Ja Sin: 20-27)
